Рэцэнзіі і аналіз твораў Нiла Гiлевiча

У 1996 годзе ў народнага паэта Беларусі, лаўрэата Дзяржаўнай і Міжнароднай прэмій, Заслужанага дзеяча навукі Ніла Гілевіча быў юбілей: пяцідзесяцігоддзе літаратурнай дзейнасці. Нястомна і сумленна працуе пісьменнік на карысць роднай літаратуры, навукі, культуры, Бацькаўшчыны. І як вынік — 75 кніг, у якіх годна прадстаўлены паэзія, проза, драматургія, літаратуразнаўства і фалькларыстыка, творы для дзяцей, эсэістыка і публіцыстыка, пераклады.

...Адпаведна нагодзе шукаю ў паэта ўзнёслыя, святочна-прачулыя радкі, якія маглі б стаць камертонам да Слова пра Майстра (як традыцыйна прынята ў нас), але штосьці ўва мне пярэчыць такому пошуку.

Мэта даследвання - паглыбленае вывучэнне арганізацыі тэксту адпаведна з камунікатыўнай зададзенасцю.
Задачы даследвання:
- Вывучыць прынцыпы і метады лінгвістычнага аналізу тэкста;
- Выпрацаваць навыкі аналітычнага прачытвання з асэнсаваннем сукупнасці інфармацыі, пададзенай у тэксце;
- Прааналізаваць залежнасць моўнай арганізацыі тэксту ад фактараў экстралінгвістычнага парадку (гарызантальны і вертыкальны падтэксты);
- На падставе студэнцкіх апублікаваных матэр'ялаў вызначыць правамернасць арганізацыі тэксту (сінхронны аспект);

Брат мой!
Братка мой!
Братачка родны!

Неяк на пачатку вясны беларускага дзяржаўнага адраджэння 1992 года Альжбета Смулкова, першы паўнамоцны пасол Польшчы ў Беларусі, наладзіла сустрэчу з беларускай інтэлігенцыяй. Там я сустрэўся з Нілам Гілевічам. Гутарка зайшла пра двухтомнік выбраных твораў пісьменніка, які тады выйшаў у свет. Толькі што закончылася бальшавіцкая дыктатура. Праўда, улада заставалася ў руках былых партакратаў, але тых, якіх удалося "ўгаварыць" на суверэнітэт Беларусі і прыняцце Закона "Аб мовах у Беларускай ССР" (1990, 26 студзеня), паводле якога быў адноўлены дзяржаўны статус беларускай мовы.

Лірыка Н. Гілевіча моцна прывязана да Лагойшчыны, малой радзімы пісьменніка. Ужо раннія вершы паэта былі словамі любові, адданасці роднай зямлі. Тэма малой радзімы з'яўляецца скразной у творчасці Н. Гілевіча і раскрываецца яна шматаспектна, рознабакова.

Можа, адтуль праз усё жыццё —
3 грознай пары партызанскай —
Я і нясу ў душы пачуццё
Адказнасці грамадзянскай.

Гэтымі радкамі Н. Гілевіч дае нам зразумець, што вытокі яго грамадзянскай адказнасці ідуць са страшных часоў Вялікай Айчыннай вайны. Перажытае ў гэтыя гады зрабіла адбітак на ўсю творчасць пісьменніка, навучыла любіць і цаніць жыццё ва ўсіх яго праяўленнях, абавязала па-дыходзіць з адказнасцю да кожнай праблемы. . Як сапраўдны грамадзянін падыходзіць паэт да абмеркавання найбольш важных праблем су-часнасці ў рамане ў вершах «Родныя дзеці».

У творчай спадчыне народнага паэта Беларусі, вядомага перакладчыка, вучонага-фалькларыста, крытыка, публіцыста, грамадскага дзеяча Ніла Гілевіча нямала зборнікаў («Неспакой», «Бальшак», «Перазовы», «Актавы», «У добрай згодзе», «Повязь», «Жыта, сосны і валуны», «На высокім алтары»). Асноўным зместам сённяшняй паэзіі Н. Гілевіча з'яўляецца лёс беларускай мовы і культуры, духоўная спадчына народа, памяць мінулай вайны. У вершах пра маці пульсуе ўсведамленне свайго сыноўняга абавязку перад самым дарагім чалавекам, нейкай унутранай віны і адначасова пакаяння.